Ứng dụng của đạo hàm hàm ẩn trong kinh tế
Trong các bài toán thực tế, x và y liên hệ với nhau bởi một phương trình và có thể liên quan đến một biến thứ ba t, thường là biến thời gian. Do đó đạo hàm hàm ẩn có thể sử dụng để tìm mối liên hệ giữa dx/dt và dy/dt . Bài toán dạng này được gọi bài toán về tốc độ liên quan. Đây là một phương pháp tổng quát để giải bài toán tốc độ liên quan.
- Vẽ hình (nếu có thể) và kí hiệu các biến.
- Tìm công thức liên quan đến các biến.
- Dùng đạo hàm hàm ẩn để tìm tốc độ biến thiên liên quan.
- Thay các số đã biết trong phương trình ở bước 3 để tìm tốc độ biến thiên theo yêu cầu.
Như chúng ta đã biết thì hàm ẩn thường xuyên xuất hiện trong thực tiễn, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế và kỷ thuật; chẳng hạn như: Ta thấy rằng, giá của một mặt hàng nào đó thì luôn biến động theo thời gian, mà lượng cung và lượng cầu thì phụ thuộc vào giá, do đó lượng cung và lượng cầu cũng là hàm ẩn theo thời gian. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cùng xem xét bài toán cụ thể sau đây:
Khi giá của một mặt hàng nào đó là p triệu đồng/ đơn vị thì nhu cầu của khách hàng về mặt hàng này là x đơn vị, trong đó x^2 + 3px + p^2 =79. Hỏi nhu cầu của khách hàng sẽ thay đổi như thế nào theo thời gian khi giá là 5 triệu đồng/ đơn vị và giá đang tăng với tốc độ là 400 nghìn đồng/tháng ?
Theo như bài toán trên thì cả x và p là các hàm ẩn theo thời gian t, và trong bài này thì ta cần tính x'(t) tại p = 5 và p'(t) = 0,4. Mà để tính x'(t), thì chúng ta sử dụng phương pháp đạo hàm hàm ẩn. Lấy đạo hàm hai vế của phương trình trên theo t và thế các số liệu đã cho ta được kết quả.