3.4. Hiệu ứng siêu liên hợp

Là hiệu ứng liên hợp của liên kết s_C–H của gốc ankyl tiếp cách với liên kết p hoặc obitan p trống làm cho các liên kết s này linh động môt phần.

Ký hiệu: H (Hyperconjugation effect)

Hiệu ứng H làm biến đổi tính chất của liên kết π cũng như liên kết σ_C-H của hợp chất hữu cơ.

Ví dụ trong phản ứng giữa pent-2-en và HBr: nhóm C₂H₅- có hiệu ứng +I lớn hơn nhóm CH₃- nên đáng ra phản ứng phải tạo thành 3-brompentan, nhưng sản phẩm chính thực tế lại là 2-brompentan. Điều này được lí giải là do hiệu ứng H của CH₃- (có 3H) mạnh hơn của CH₂ (chỉ có 2H) nên hướng cộng hợp bị dịch chuyển.

Liên kết σ_C-H cũng linh động hơn do hiệu ứng H gây nên. Ví dụ andehyt axetic trong môi trường kiềm, nguyên tử H của CH₃- dễ bị phân cắt để tạo thành cacbanion.

Hiệu ứng H có một số đặc điểm sau:

+Tăng theo số liên kết C-H ở C vị trí α:

+Xảy ra cùng hướng với hiệu ứng +I.

+Hiệu ứng H có thể làm mật độ e trong cacbanion hoặc cacbocation phân bố lại.

Ví dụ:

*Ứng dụng của hiệu ứng siêu liên hợp:

Phản ứng thế Ha:

Do hiệu ứng siêu liên hợp,  các nối C_a–H_a trở nên kém bền và H_a có thể thay thế bằng halogen

(hết)